Film, “Deniz misin, liman mı?”
gibi akıl karıştırıcı bir soru, satır aralarında akan derin bir önermeyle çıkiyor karşımıza önce.
Deniz miyiz? Liman mı? "Deniz mi olmalıyız yoksa liman mı?" ya da "hiçbiri olmamak mı maharet".....
Bir adamın, iki kadının, ama öncelikle denizin öyküsü “Bir Avuç Deniz”. "Deniz misin, liman mı?" gibi bir sorunun muhattabı değiliz artık; o reklam tümcesini de çoktan tükettik beraberce. Şimdi asıl maharet denizin çalkantısında boğulmadan hayatta kalabilmekte. Aganta burina burinata diye haykırarak kadere boyun eğip mi yol alıyoruz kendi denizimizde, yoksa özgürlük diye addettiğimiz paha biçilemez kavram, kendi insiyatifimizle belirlediğimiz sınırılarımızın meyvesi olarak mı düşüveriyor gökten elimize? İşte tüm bu sorularla başbaşa bırakıyor Leyla Yılmaz bizleri…
“Burjuvazi’nin Gizli Çekiciliği” hepimizi sarıp sarmalarken, Deniz’le tanışıveriyoruz. Deniz’in içinden, denize ait olduğunu bilerek çıkıveriyor bu kız çocuğu. Burjuva dörtlüsünün tam göbeğine düşüveriyor adeta. Dünyayı olduğu gibi değil de olması gerektiği gibi kavrama gayretine düşmüş bu kız çocuğu ayaküstü bir ders veriyor hem bize, hem diğer “biz”e. Bir evinin olmadığını, kendine ait bir rotanın olmadığını, zaten bunun da mümkün olmadığını, aksine, sahip olduğumuzu sandığımız her şeyin günden güne bize hükmetmeye başladığını ve her birimizi boyunduruğu altına aldığını anlatıyor ve ekliyor; almak, satmak, bunlar başarılı çocukların işleri… Jean Baudrillard‘ın “Tüketim Toplumu”nu anımsamamak mümkün değil bu noktada. Tıpkı Baudrillard’ın kapitalist sistemde her şeyin toplum için tüketilmek üzere önceden hazırlandığını savunması gibi. Topluma da sistemin sunduklarıyla yetinip, tüm bu maddelerin kölesi olmanın düştüğü gerçeğini anımsatıyor bu sekanslar.
“Özgürlük” de süslü püslü bir burjuva oyuncağından farksız kalıyor bu kızcağızın sözlerinde… Kızımız Deniz, devrimin adı oluveriyor bu ışıltılı burjuva dörtlüsünün arasında. Başarılı oğul daha ilk günden tutuluyor bu ateşe. Hatta bu ateş onu öyle bir sarıp sarmalıyor ki kendi dünyasına çekiveriyor günden güne Mert’i. Burjuvanın kendi yöntemleriyle eğittiği başarılı oğul Mert ile aynı ortamda yetişmiş Dilek adlı naif kız çocuğunun ilişkisi mükemmel olmanın dayanılmaz hafifliği altında ezilip kalıyor sosyalizmin, Deniz’in karşısında.
Sosyalizmle karşı karşıya kalan burjuvanın ürkek kırılganlığı filmin bütününde anne figürüyle bütünleşerek hakimiyetini devam ettiriyor. Sessiz, tedirginliği çevresine gelmesi muhtemel zararla ölçülen, farklılığa kapalı, muhafazakarlığı değişim karşısında duyduğu korkuyla paralel artan bir annenin ardında yükselen diktatör tavır bizi kaçınılmaz sona doğru yaklaştırıyor.
Birçok kez çaresizliğine yenilip varlığını sonlandırma girişimlerine karşın bunu başaramayan sosyalizm, Deniz’le son bir kez daha, umutla gözlerini açıyor. Faşizmin türlü oyunları karşısında öyle ya da böyle ayakta kalmayı başarmış olan Deniz, aşkına sahip çıkarken oyunu kurallarıyla oynamaya çalışsa da bu gayreti, faşist diktanın onu en savunmasız anında yakalayıp başını bir böcek misali ezmesinin önüne geçemiyor. Dürüst, yalansız ve bağımlı bir ölümle Deniz’le vedalaşırken, ardında bıraktığı aşk, uzaklarda… denizin ortasında… eski bir burjuva çocuğunun yüzünde filizleniyor… Bu kez mertçe ve nispeten daha sertçe…
İzlerken kimi zaman Woody Allen’ın “Match Point” ini; kimi zaman Rainer Werner Fassbinder’ın “Faustrecht der Freiheit” ını anımsadığım; kimi zamanda Halikarnas Balikcisini hatirlatan sınırlarımız içinden çıkan bir yapım.
"yamaç, ufak ufak toprak parçalarını çeviren derme çatma kuru duvarlarla kıyım kıyım kıyılmıştı, işte hep "malımız! malımız! malımız!" diye uğrunda yaşadıkları uyuz topraklar bunlardı.
bunların sahipleri olanlar artık oralardan hiç kımıldamayacaklar. köpeklerin boğazlarından tasma ile bir yere bağlı kaldıkları gibi bunlar da barsaklarıyla boğazlarından toprağa bağlı kalacak, hep yanlarındaki komşuların mallarına göz dikerek hırlayacak, hep malıma göz diktin diye komşularına havlayacak, malım var diye ölünceye kadar mallarının kulu kölesi olarak evim var diye dört kuru duvarın içine mezara gömülmüş gibi gömülerek yaşayacaklar. buna yaşamak mı denir, uzun ölüm bu.
hey gidi deniz hey!"
